Book Store

Download books and chapters from book store.
Currently only available for.
CBSE

Subject

વિજ્ઞાન્

Class

GSEB Class 10
Advertisement
zigya logo

GSEB વિજ્ઞાન્ 2016 Exam Questions

Long Answer Type

71. પોષણ એટલે શું? પરાવલંબી પોષણનું તેના પ્રકાર સહિત વર્ણન કરો. 

Advertisement
72.
કાચી ધાતુમાંથી શુદ્વ ધાતુ મેળવવાની પ્રક્રિયાના તબક્કાના માત્ર નામ લખો. કૉપરના શુદ્વિકરણ માટેની વિદ્યુતવિભાજન પદ્વતિ આકૃતિ દોરી સમજાવો. (અંધ ઉમેદવારોએ આકૃતિ દોરવાની જરૂર નથી.)

કાચી ધાતુમાંથી શુદ્વ ધાતુ મેળવવાની પ્રક્રિયા પાંચ તબક્કામાં વહેચાયેલી છે:

1 કાચી ધાતુમાંથી પાઉડર
2 કાચી ધાતુનું સંકેન્દ્રણ
3 ભુંજન, કૅલ્શિનેશન અને પિગલન
4 રિડક્શન
5 ધાતુનું વિશુદ્વિકરણ

કૉપરના શુદ્વિકરણ માટેની વિદ્યુતવિભાજન પદ્વતિ :

આ પદ્વતિમાં અશુદ્વ ધાતુનો સળિયો ઍનોડ (ધન ધ્રઉવ) અને શુદ્વ ધાતુનો સળિયો કૅથોડ (ઋણ ધ્રુવ) તરીકે લેવામાં આવે છે. ધાતુના ક્ષારના જલીય દ્વાવણનો ઉપયોગ વિદ્યુતવિભાજ્ય તરીકે કરવામાં આવે છે. વિદ્યુતવિભાજ્યમાં વિદ્યુતપ્રવાહને પસાર કરતાં ઍનોડ વિદ્યુતવિભાજ્ય ઓગળે છે. ઍનોડ ઓગળવાથી જેટલા પ્રમાણમાં ધાતુ વિદ્યુતવિભાજ્યમાં ઉમેરાય છે તેટલા પ્રમાણમાં ધાતુ વિદ્યુતવિભાજ્ય કૅથોડ પર જમા થાય છે. કૅથોડ પર જમા થતી આ ધાતુમાં અશુદ્વિ ન હોવાથી તે અતિશુદ્વ હોય છે. ઍનોડ ઓગળવાથી વિદ્યુતવિભાજ્યમાં ઉમેરાયેલ અતિશુદ્વિઓ પૈકીની દ્વાવ્ય અશુદ્વિ વિદ્યુતવિભાજ્યમાં અને અદ્વાવ્ય અશુદ્વિઓ ઍનોડના તળિયે એકઠી થાય છે. તેને ઍનોડિક પંક કહે છે.

જો કૉપરનું શુદ્વિકરણ આ પદ્વતિ દ્વારા કરીએ તો, અશુદ્વ કૉપરનો સળિયો ઍનોડ તરીકે અને શુદ્વ કૉપરનો સળિયો કૅથોડ તરીકે આકૃતિમાં દર્શાવ્યા પ્રમાણે ગોઠવવામાં આવે છે. કૉપર સલ્ફેટનું જલીય દ્વાવણ વિદ્યુતવિભાજ્ય તરીકે લેવામાં આવે છે. તેમાં થોડા પ્રમાણમાં મંદ સલ્ફ્યુરિક ઍસિડ ઉમેરવામાં આવે છે. વિદ્યુતવિભાજ્યમાં વિદ્યુતપ્રવાહ પસાર કરવાથી ઍનોડમાંથી જેટલા પ્રમાણમાં કૉપર, કૉપર સલ્ફેટના જલીય દ્વાવણમાં ઓગળે છે તેટલા પ્રમાણમાં કૉપર, સલ્ફેટના જલીય દ્વાવણમાંથી કૅથોડ પર જમા થાય છે. આ રીતે કૅથોડ પર જમા થતું કૉપર લગભગ 100% શુદ્વતા ધરાવે છે.

ઍનોડ (ધનધ્રુવ) : bold Cu bold space bold left parenthesis bold s bold right parenthesis bold space bold rightwards arrow bold space bold Cu to the power of bold 2 bold plus end exponent bold left parenthesis bold aq bold right parenthesis bold space bold plus bold space bold 2 bold e to the power of bold minus (ઑક્સિડેશન)

કૅથોડ (ઋણધ્રુવ) : bold Cu to the power of bold 2 bold plus end exponent bold space bold plus bold space bold left parenthesis bold aq bold right parenthesis bold space bold plus bold space bold 2 bold e to the power of bold minus bold space bold rightwards arrow bold space bold Cu bold space bold left parenthesis bold s bold right parenthesis bold space (રિડક્શન)

કુલ પ્રક્રિયા :  fraction numerator bold શ ુ દ ્ વ bold space over denominator bold Cu bold space bold left parenthesis bold s bold right parenthesis bold space bold અશ ુ દ ્ વ bold space bold rightwards arrow bold space bold Cu bold space bold left parenthesis bold s bold right parenthesis bold space bold શ ુ દ ્ વ end fraction


Advertisement
73. માનવવસતિ નિયંત્રણની પદ્વતિઓ વર્ણવો.

74. શ્વસન એટલે શું? મનુષ્યનાં શ્વસનાંગો વિશે સવિસ્તાર નોંધ લખો.

Advertisement