આનુવંશિકતા અને ઉત્ક્રાંતિ

એક જ જાતિ કે તેની વસતિના સજીવોમાં જોવા મળતી અસમાનતાઓને ભિન્નતા કહેવામાં આવે છે.

પ્રજનન દરમિયાન ભિન્નતાઓનું સર્જન :

જે સજીવોમાં વાનસ્પતિક પ્રજનન કે અલિંગી પ્રજનન કરતા હોય તેમાં ભિન્નતાઓ ઘણી ઓછી જોવા મળે છે.

જે સજીવો લિંગી પ્રજનન કરતા હોય છે તેમાં ભિન્નતાઓ વધારે જોવા મળે છે. લિંગી પ્રજનન કરતા સજીવોમાં પ્રજનનકોષોના નિર્માણમાં અર્ધીકરણ પ્રક્રિયા થાય છે. અર્ધીકરણ દરમિયાન રંગસૂત્રો પરના જનીનો વચ્ચે વ્યતિકરણ થાય છે. તેના કારણે રંગસૂત્રો પરના જનીનોના નવા પ્રકારનાં સંયોજનો ઉદભવે છે. જનીનોના નવા પ્રકારનાં સંયોજનો સંતતિમાં ભિન્નતા ઉત્પન્ન કરવામાં કારણભૂત બને છે. આમ, એક જ જાતિના સજીવોનાં લક્ષણોમાં ભિન્નતાઓ જોવા મળે છે.

ભિન્નતાઓનું મહત્વ :

જાતિઓમાં ઉદભવતી બધી ભિન્નતાઓને પર્યાવરણમાં જીવંત રહેવાની કે જળવાઈ રહેવાની એકસરખી તક રહેતી નથી. પરંતુ ભિન્નતાની પ્રકૃતિને આધારે જુદી જુદી વ્યક્તિઓ જુદા જુદા લાભ મેળવે છે. સજીવોની જે ભિન્નતાઓ તેના પર્યાવરણ માટે મહત્તમ લાભકારક હોય તેની પસંદગી થાય છે. આવી પસંદગી પામેલી ભિન્નતાઓના સંગ્રહથી ઉત્ક્રાંતિની પ્રક્રિયા શક્ય બને છે.