CBSE Gujarat Board Haryana Board
Class 10 Class 12
માળવાની ઉચ્ચપ્રદેશની લાક્ષણિકતાઓ :
તેનો ઉત્તર ભાગ નક્કર આગ્નેય ખડકોનો બનેલો છે. તેની ઉત્તર-પશ્ચિમે અરવલ્લીની ગિરિમાળા છે. તે એક પ્રાચીન ગેડ પર્વતનો એક જ અવશિષ્ટ ભાગ છે. માઉન્ટ આબુ તેનું રમણીય અને સુંદર ગિરિમથક છે. ગુરુશિખર તેનું સૌથી ઉંચું શિખર છે.
માળવાના ઉચ્ચપ્રદેશની દક્ષિણ સરહદે વિંધ્યાચળની ગિરિમાળા છે. આ ગિરિમાળા તેના પૂર્વોત્તર છેડે ‘કૈમૂર ટેકરીઓ’ના નામે ઓળખાય છે. વિંધ્યાચળની પર્વતોમાં મૈકલ પર્વત આવેલો છે.
વિંધ્યાચળમાંથી નીકળતી ચંબલ અને બેતવા નદીઓ ઉત્તર તરફ વહી યમુનાને મળે છે તથા શોણ નદી ગંગાને મળે છે. આ પરથી જણાય છે કે મધ્યવર્તી ઉચ્ચપ્રદેશનો ઢોળાવ ઉત્તર તરફનો છે.
માળવાના ઉચ્ચપ્રદેશનો ઉત્તર-પૂર્વ ભાગ જે ક્રમશઃ ઉત્તરના મેદાનમાં ભળી જાય છે. તેને ‘બુંદેલખંડ’ કહેવામાંં આવે છે.
અરવલ્લીની ગિરિમાળામાંથી નીકળતી લૂણી અને બનાસ નદીઓ નૈઋત્ય તરફ વહી કચ્છના રણમાં લુપ્ત થાય છે. સાબરમતી અને મહી નદીઓ ખંભાતના અખાતને મળે છે. આ નદીઓના વહેણ પરથી જણાય છે કે પશ્ચિમ તરફના માળવાના ઉચ્ચપ્રદેશનો ઢોળાવ નૈઋત્ય તરફનો છે.
શોણ નદીની પૂર્વે ઝારખંડમાં છોટાનગપુરનો ઉચ્ચપ્રદેશ આવેલો છે. તેમાં રાજમહેલની ટેકરીઓ, શિલૉંગનો ઉચ્ચપ્રદેશ અને રાંચીના ઉચ્ચપ્રદેશનો સમાવેશ થાય છે.
