CBSE Gujarat Board Haryana Board
Class 10 Class 12
એક ધાતુના બનેલા L લંબાઇના અને m જેટલા દળના સળિયાના આડછેદનું ક્ષેત્રફળ A છે. આ સળિયાના નીચેના છેડે M દળ લટકાવવામાં આવ છે, તો સળિયાના ઉપરના છેડેથી 
અંતરે આવેલા આડછેદ પર પ્રતિબળ કેટલું હશે ?
Mg/A
(M+m/4) g/A
(M + 
m) g/A
(M + m) g/A
એક તારને ખેંચીને તેની લંબાઈ બમણી કરવામાં આવે છે. નીચેના પૈકી કયું વિધાન આ સંદર્ભમાં ખોટું છે ?
તેનું કદ વધે છે.
પ્રતાન વિકૃતિ = 1 થાય છે.
પ્રતિબળ = યંગ મૉડ્યુલસ
પ્રતિબળ = 2 (યંગ મૉડ્યુલસ)
D.
પ્રતિબળ = 2 (યંગ મૉડ્યુલસ)
Tips: -
ધારો કે, તારની લંબાઈ L છે. તે બમણી થતાં લંબાઈમાં વધારો 
થાય.
પ્રતાન વિકૃતિ 
જ્યાં પ્રતાન વિકૃતિ= 1
હવે, યંગ મૉડ્યુલસ Y = પ્રતાન પ્રતિબળ/પ્રતાન વિકૃતિ
પણ પ્રતાન વિકૃતિ 
છે. 
Y = પ્રતિબળ
એટલે કે પ્રતિબળ = યંગ મૉડ્યુલસ
તારને ખેંચીને લંબાઈ વધારીએ તો તેનું કદ અચળ જ રહે છે. આથી વિકલ્પ A અને D બંને ખોટા છે.
દ્રઢતા અંક (આકાર સ્થિતિસ્થાપકતા અંક) નું પારિમાણિક સૂત્ર કયું છે ?
અહીં સમાન દ્રવ્યના તારની લંબાઈ અને વ્યાસનાં મૂલ્ય આપેલ છે. દરેકના છેડે સમાન દળ લટકાવતાં કયા તારની લંબાઇમાં થતો વધારો મહત્તમ હશે ?
l = 0.5 m, d = 0.05 mm
l = 1 m, d = 1 mm
l = 2 m, d = 2 mm
l = 3 m, d = 3 mm
એક તાર પર 20 kgથી વધુ દળ લટકાવતાં તે તૂટી જાય છે. આ જ દ્રવ્યના બનેલા બીજા અડધી ત્રિજ્યાવાળા તાર પર લટકાવી શકાતું મહત્તમ દળ કેટલું હશે ?
20 kg
5 kg
80 kg
160 kg
