તત્વોના અલગીકરણ માટેના સામાન્ય સિદ્વાંતો અને પદ્વતિઓ

(i) ભુજન :

આ પદ્વતિમાં કાચી ધાતુને તે ધાતુના ગલનબિંદુથી નીચા તાપમાને આકૃતિમાં દર્શાવ્યા પ્રમાણે પરાવર્તની ભઠ્ઠીમાં સતત હવા દાખલ કરી ગરમ કરવામાં આવે છે.

પરિણામે સલ્ફાઇડયુક્ત કાચી ધાતુનું ઑક્સાઇડમાં રૂપાંતર થાય છે, જે નીચેની પ્રક્રિયાથી સમજી શકાય :



જે કૉપરની કાચી ધાતુ સલ્ફાઇડયુક્ત હોય, તો પરાવર્તની ભઠ્ઠીમાં ગરમ કરવામાં આવે છે.

જો કાચી ધાતુ આર્યનયુક્ત હોય, તો તેને ગરમ કરતાં પહેલાં તેમાં સિલિકા ઉમેરવામાં આવે છે, જેથી આર્યન ઑક્સાઇડ સાથે પ્રક્રિયા કરી આર્યન સિલિકેટ (FeSiO₃) બનાવે છે. જે સ્લૅગ તરીકે ઓળખાય છે.



આ જ પ્રમાણે કૉપર ધાતુ અને મિશ્ર પદાર્થ બનાવે છે, જે Cu₂S અને FeS નું મિશ્રણ છે, તેને 'મેટ્ટે' કહે છે.

ઉત્પન્ન થતો SO₂ વાયુ સલ્ફુરિક ઍસિડની બનાવટમાં વાપરી શકાય.




(ii) કૅલ્શિનેશન :

આ પદ્વતિમાં કાચી ધાતુને સખત ગરમ કરવાઅમાં આવે છે, જેથી બધા જ બાષ્પશીલ પદાર્થો દૂર થઈ ધાતુ ઑક્સાઇડ સ્વરૂપે ફેરવાય છે.

જેમ કે,


(ડોલોમાઇટ ખનીજ)