ભારત : સ્થાન, ભૂસ્તરીય રચના અને ભૂપૃષ્ઠ - I

ઉત્તર ભારતમાં નિક્ષિપ્ત અને રુપાંતરિત ખદકોથી બનેલી ઊંચી, વિશાળ પર્વતમાળા આવેલી છે. તેમાં ઊંચા પર્વતશિખરો, ઉચ્ચપ્રદેશો, સાંકડી અને ઊંડી ખીણો, ઘાટ આવેલા છે.

ઉત્તરનું મેદાન સિંધુ, ગંંગા અને બ્રહ્મપુત્ર જેવી મોટી નદીઓના કાંપની માટીનું બનેલુ છે. તેની દક્ષીણે આવેલો ભારતનો બાકીનો ભાગ ભારતીય દ્વિકલ્પ કહે છે.

દક્ષિણનો દ્વિપકલ્પીય ઉચ્ચપ્રદેશ અગ્નિકૃત અને રૂપાંતરિત ખડકોનો બનેલો છે. તે દેશનો પ્રાચીમતમ ભુ-ભાગ છે. તેમાં પ્રચીન પર્વતશ્રેણીઓના અવશિષ્ટ ભાગો અને કપાયેલા ઉચ્ચપદેશો છે.

ભારતના પૂર્વ અને પશ્ચિમ કિનારે તટીય મેદાનો છે.

ઉપર દર્શાવેલાં ભુ-સ્વરૂપોના વૈવિધ્યના આધારે કહી શકાય કે, ભારત વૈવિધ્યસભર ભૃપુષ્ઠ ધરાવે છે.